محمد حسن آصفری : مشارکت و حضورسیاسی شهروندان

مشارکت و حضورسیاسی شهروندان

مقدمه :

ساختارهای سیاسی بسترهای سازمان یافته انجام فعالیت های سیاسی توسط افراد هستند.

آشکارترین ساختارها،نهادهای سیاسی آشنایی مانند :احزاب ،قوه مقننه ، قوه مجریه ،دیوانسالاریها هستند .

که از طریق گزینش کار گزاران سیاسی تعیین می گردند و مشخص می گردد چه افرادی برای عضویت فعال این ساختارها برگزیده می شوند و برای چه مدت در این جایگاه باقی

می مانند .

مشارکت و حضورسیاسی شهروندان

مقدمه :

ساختارهای سیاسی بسترهای سازمان یافته انجام فعالیت های سیاسی توسط افراد هستند.آشکارترین ساختارها،نهادهای سیاسی آشنایی مانند :احزاب ،قوه مقننه ، قوه مجریه ،دیوانسالاریها هستند . که از طریق گزینش کار گزاران سیاسی تعیین می گردند و مشخص می گردد چه افرادی برای عضویت فعال این ساختارها برگزیده می شوند و برای چه مدت در این جایگاه باقی می مانند .

انتخابات سیاسی در جهان معاصر است آشکارترین مؤلفه انتخابات یعنی عمل رای دادن تک تک شهروندان یکی از ازساده ترین وفراوان ترین اعمال سیاسی است .شماررأی دهندگان ونتیجه آرا به سادگی می توان تعیین کرد.

شهروندان ازراههای مختلفی درفرایند سایسی مشارکت می کنند،فعالیت های مشارکت جویانه فعالیتهایی است که شهروندان معمولی تلاش می کنند ازطریق آن برروند سیاستگذاری تأثیربگذارند . یکی ازدلایل مهم مشارکت شهروندان معمولی تلاش می کنند تا برروند سیاست گذاری تأثیر بگذارند.یکی ازدلایل مهمم مشارکت شهروندان تامین امنیت است که درسطح ملی این وظیفه برعهده دولت است، درچارچوب برنامه های توسعه ای سیاسی،برمشارکت روزافزون مردم به عنوان اعضای جامعه مدنی درهمه زمینه ها تاکیدمی گردد.

تکیه برجامعه و زندگی شهری:

دراندیشه های دموکراسی که زاییده مدرنیته وصنعتی شدن جوامع انسانی است،تاکیدبرانسانهای اجتماعی است که قیدوبندهای جامعه شهری رامی پذیردوبه زندگی شهری برای رسیدن به آسودگی وآرامش تن می دهند،تا بتوانند در آن احساس امنیت کنند،چنین جامعه ای نمی توانند استوار باشد.

گوهر دموکراسیها مشارکت اعضای جامعه درحکومت است وفرمانروایان درخدمت جامعه ودرپی گسترش رفاه و برابری در امکانات اجتماعی اند،در نظام دموکراتیک به گفته«جومی بتنام» حکومتی ایجاد می شود که در آن هم حکومت گران و هم حکومت شوندگان شادمان هستند . در پرتو چنین جامعه ای است که طبقات پایین جامعه نیز می توانند خود را در تصمیم گیریها سهیم نمایند .

زمانی که سیستم حکومتی دموکراسی است و شهروندان برای اداره کار خود مقامات حکومت را انتخاب می نمایند دو پرسش مطرح می گردد : یکی اینکه هدف حکومت چیست ؟ حکومت باید برای شهروندان چه کاری انجام دهد که خود فرد به تنهای قادر به انجام آن نمی باشد و چه کسی شایسته احراز سمت نمایندگی از سوی شهروندان برای انجام دادن بخشی از وظایف محوله به حکومت است.

وظیفه و نقش حکومت مردم سالار در هر زمان تحقق خواسته های شهروندان در زمینه امنیت ، رفاه ، توسعه و تکامل آنها به شرح زیر است :

ساختار دفاعی ،امنیتی ،قضایی ،دادگستری

ساختار آموزش و پرورش و آماده سازی نیروی کار

ساختار تولید (کشاورزی ،صنعتی ،خدماتی و... )

سیاستها و برنامه ها ومناسبات ونهادهای مناسب برای تحقق اهداف ملی درسطح داخلی وبین المللی

بنیانگذاران نظامهای حکومتی مردم سالار برپایه تاریخ دوهزارساله تکامل جوامع بشری وتجربه موفق برخی جوامع اصول زیر را برای استقرار چنین حکومتی ،اساسی ولازم می دانند .

1- مشارکت دائم شهروندان درتعیین خواسته هاونیازها دراعلام نظرات وتعیین تکلیف ووظیفه برای حکومت

2- مشارکت دائم شهروندان درگزینش نمایندگان خود در  سطوح گوناگون برای انجام وظایف مورد درخواست

3- مشارکت دائم شهروندان درتأمین هزینه های لازم برای اداره کارها وبرآورده شدن خواسته های خود از حکومت

4- ضرورت نوآوری وایجاد ساختاری حکومتی که نظام مردم سالاری را فقط درجهت منافع عمومی کارکند.

5- ضرورت ایجاد ساختار و میکانیزم هایی که پیوسته به نیازها و خواسته های فزاینده شهروندان پاسخ گو باشد و اجازه ابراز انعکاس این خواسته ها را بدهد و امکان تحقق آن را فراهم سازد .

6- پذیرش اصل طبیعی رقابت و برتری جویی انسانی و فراهم سازی زمینه تحقق و تبلورآن به گونه سودمند وسازنده بدون نفی ونابودی آزادی دیگران

شهروندان و مشارکت سیاسی:

شهروندان می توانند در تألیف منافع ، تصریح منافع وسیاستگذاری شرکت نمایند ، جریا ن تصریح منافع میتوان پیشنهاد ، تقاضا و در خواست هایی به نفع برخی سیاست ها مطرح ساخت .

برخی دیگر از اشکال تصریح منافع تنها دربرگیرنده یک شهروند و منافع او می باشد مانند زمانی که یک کارگر برای تصویب منافع اش به نماینده مجلس نامه می نویسد . گاهی نیز می توان از طریق گروه های سازمان یافته و رسمی برای تأمین منافع سازمان مشارکت نمود .

فعالیت برای تأمین منافع شامل آن دسته فعالیت هایی است که طی آن افراد از یک رهبر یاگروه سیاسی فعالانه حمایت می کنند رأی دادن وفعالیت های مبارزاتی درانتخابات رقابتی  فعالیت برای تألیف  منافع است. اما در مورد سیاتگذاری وضع کمی متفاوت است،حتی کشورهای دموکراسی  نیز مشارکت مستقیم وعمیق  درسیاستگذاری، برای شهروندان دشوار است ،ازآنجا که شهروند معمولی از راه سیاست، زندگی  را نمی گذارند تنهافرصت محدودی برای مشارکت درمسائل سیاسی دراختیار داردکه این مشارکت درسطوح محلی گسترده تراست.

چه کسانی درفعالیت های سیاسی مشارکت می کنند ؟پاسخ به این سوال درجوامع  مختلف متفاوت است، به طور معمول مشارکت درسطوح مختلف وجود دارد و به روشهای متفاوت اتفاق می افتد،در برخی جوامع این مشارکت درتجمعات قانونی اعتراض آمیز متبلور می گردد که ازسوی برخی اقشار جامعه مانند منتقدان دولت وجوانان استقبال می شود مانندجامع فرانسه،نوع دیگر مشارکت که بیشترین طرفداران را دارد وقدیمی ترین نوع مشارکت در دموکراسی است ،مشارکت درانتخابات سیاسی می باشد که می تواند درجهت تألیف منافع گام بردارد. مشارکت سیاسی علاوه برحکومت به سمت دست یابی به منافع عمومی ،مشروعیت نظام سیاسی را نیزتثبیت می نمایند. شهروندانی که  اطلاعات خوبی  دارند،به توانایی خودبرای اعمال نفوذ بر دیگران اعتماد دارند،یا مراقب امور سیاسی هستندخود را موظف به مشارکت می دانند،ازفرصت هایی که برای مشارکت جستن وجود دارد استفاده می کنند .

نتیجه گیری:

درجوامع امروزی هرچه میزان مشارکت سیاسی شهروندان بیشتر باشند رشد جامع نیز به همان میزان مشارکت سیاسی شهروندان بیشتر باشد رشد جامعه نیز به همان میزان بیشتر خواهد شد مفهوم منافع و به طور اساسی تر منافع ملی مفهومی است که همه جامعه را در بر می گیرد و در جوامعی که رشد سیاسی بیشتر باشد منافع ملی راحت تر تحقق می یابد ، در هیچ یک از جوامع دموکرات امکان مشارکت و تصمیم گیری همه شهروندان وجود ندارد و به همین لحاظ قاعده اکثریت راه حلی است که به لحاظ اخلاقی قابل قبول است به شرطی که اکثریت آگاه و مشارکت جو با بررسی و آگاهی کامل نمایندگان مناسب و واجد شرایط را برای تحقق منافع انتخاب نمایند

منابع

عالم –  عبدالرحمن (1375)،بنیاد های علم سیاست ،تهران :نشر نی

بشریه – حسین (1380)موانع توسعه سیاسی در ایران ،تهران :گام نو

جی ای .آلموند(1380)اطلاعات سیاسیاقتصادی ،مشارکت سیاسی شهروندان ترجمه علیرضا طیب ،تهران :سال 15 شماره هفتم و هشتم

نجفی افرا- مهدی (1384)اطلاعات سیاسی اقتصادی ،اسلام و دموکراسی .تهران :سال بیستم شماره اول و دوم

رشیدی – علی (1385)اطلاعات ساسی اقتصادی ،شایسته سالاری کلید تحقق مردم سالاری ،تهران :سال بیستم شماره نهم و دهم

تاجیک – محمد رضا (1376) مدخلی بر مفاهیم و دکترینهای امنیت ملی ،مجموعه مقالات همایش توسعه و امنیت عمومی ،تهران:معاونت امنیتی انتظامی وزارت کشور

مسیرا –ک.پی (1367)امنیت ملی در جهان سوم :نیاز به چارچوبی جدید ،مجله سیاست خارجی ،تهران :شماره سوم ،تیر و شهریور